Lessen uit de Krimpenerwaard: methoden voor natuurontwikkeling onderzocht

Gepubliceerd op 23 oktober 2024

In de Krimpenerwaard wordt 2.250 hectare nieuwe natuur aangelegd. Hiervoor zijn verschillende methoden gebruikt, zoals het (vrijwillig of niet-vrijwillig) verkopen van grond en het zelf omzetten van landbouwgrond naar nieuwe natuur. Om te begrijpen hoe dit proces is verlopen, wat het heeft gekost en wat wel of niet werkte, start het Programmabureau Veenweiden Krimpenerwaard een verdiepend evaluatieonderzoek. Dit onderzoek bekijkt hoe grondeigenaren de gebruikte methoden hebben ervaren tussen 2015 en 2023, bij hun keuze om grond te verkopen of zelf natuur te realiseren. De resultaten zijn belangrijk voor toekomstige gebiedsprocessen in Zuid-Holland en de rest van Nederland.

Rol programma Veenweiden Krimpenerwaard

Om de unieke Krimpenerwaard met haar oer-Hollandse veenweidelandschap te behouden, werken provincie Zuid-Holland, gemeente Krimpenerwaard, hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard samen met agrarisch ondernemers, grondeigenaren en natuur- en recreatieve organisaties om in totaal 2.250 hectare nieuwe natuur te realiseren in een gebied dat voorheen een landbouwfunctie had. Daarvoor moesten gronden worden aangekocht. De agrarische sector heeft daarbij gevraagd om onteigening mogelijk te maken, omdat zo'n besluit ruimte biedt voor een hogere, volledige financiële schadeloosstelling. Grondeigenaren (vooral agrarisch ondernemers) kregen vervolgens de keuze: de grond verkopen of de natuur zelf realiseren. Met 24 van hen zijn ‘zelfrealisatie’ contracten gesloten, terwijl de provincie de overige gronden heeft aangekocht. Het Programmabureau Veenweiden Krimpenerwaard coördineert de inrichting van de natuurgebieden.

Onderzoeksrapport WEnR en Kadaster

Het nieuwe verdiepende evaluatieonderzoek volgt op het onderzoeksrapport Drie decennia natuurrealisatie in de Krimpenerwaard: inzicht in de werking en doorlooptijd van grondinstrumenten’, dat Wageningen Environmental Research (WEnR) en het Kadaster hebben gepubliceerd (23 oktober 2024). Dit rapport geeft een goed beeld van de realisatiestrategieën en bijbehorende methoden die zijn ingezet in de periode 1993-2023 en hoe deze zich in de afgelopen decennia hebben ontwikkeld. Een mix van instrumenten en persoonlijk maatwerk blijkt essentieel te zijn voor een succesvol proces om natuur te realiseren op landbouwgrond.

Planning en uitvoering

WEnR en het Kadaster gaan ook het verdiepende evaluatieonderzoek uitvoeren. Het doel van dit aanvullende onderzoek is om beter te begrijpen wat in de praktijk goed en minder goed werkte bij het gebruik van grondinstrumenten tussen 2015 en 2023. Door onder andere een analyse van kadastrale gegevens en logboeken te combineren met interviews met grondeigenaren hopen zij beter inzicht te krijgen in de dynamiek van het proces van grondverkoop en zelfrealisatie. Ze willen daarbij onderzoeken hoe lang dit proces duurt, welke kosten ermee gemoeid zijn en hoe de betrokkenen dit hebben ervaren.

Het Programmabureau Veenweiden Krimpenerwaard is de opdrachtgever. Het onderzoek wordt gefinancierd door het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, provincie Zuid-Holland en de gemeente Krimpenerwaard. Het onderzoek start op 1 november en wordt naar verwachting eind 2025 afgerond.